Nederlandstalige spreekwoorden Citaten

Een spreekwoord is een korte, krachtige uitspraak die een waarheid of wijsheid bevat. In tegenstelling tot een gezegde wordt steeds dezelfde tekst gebruikt.

Zie ook:

• Nederlandstalige gezegden
• de lijst van Nederlandse spreekwoorden op de Nederlandse Wikipedia.

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

A

• Achter de wolken schijnt de zon
  • Betekenis: "alle nare dingen zijn tijdelijk en daarna wordt het beter"

• Al draagt een aap een gouden ring, het is en blijft een lelijk ding
  • Betekenis: Als iets in essentie slecht of lelijk is, kun je het niet goed of mooi maken door er een kleinigheid aan te veranderen. Ding slaat hier overigens op de aap, niet de ring.

• Al doende leert men

• Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel.
  • Betekenis: Liegen keert zich tegen je, altijd!

• Alle gekheid op een stokje
  • Betekenis: nu even serieus

• Al te goed is buurmans gek.

• Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel.
  • Betekenis: als een gezaghebber niet aanwezig is, wordt daar gretig gebruik van gemaakt

• Als de nood het hoogste is, is de redding nabij

• Als de vos de passie preekt, boer, let op uw kippen
  • Betekenis: pas op voor slijmballen

• Als er een schaap over de dam is, volgen er meer

• Als het kalf verdronken is, dempt men de put
  • Betekenis: pas als het te laat is, neemt men maatregelen

• Als het water zakt, dan kraakt het ijs.
  • Betekenis: Een logisch gevolg

• Als twee honden vechten om een been, loopt de derde er mee heen.
  • Betekenis: als 2 personen ruzie hebben, kan een derde daarvan profiteren

B

• Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht
  • Betekenis: Kleine concrete resultaten zijn beter dan grootse plannen

• Beter een goede buur dan een verre vriend
  • Betekenis: Je hebt meer aan iemand in de buurt.

• Bezint eer ge begint
  • Betekenis: Denk goed na over de gevolgen voordat je actie onderneemt.

• Blaffende honden bijten niet
  • Betekenis: Je hoeft niet per definitie bang te zijn voor iemand met een grote mond.

• Boontje komt om zijn loontje
  • Betekenis: Hij krijgt zijn verdiende loon.

D

• De appel valt niet ver van de boom
  • Betekenis: een kind lijkt op zijn ouder(s)

• De beste stuurlui staan aan wal
  • Betekenis: het is makkelijker om kritiek te geven dan om zelf iets te bereiken

• De een z'n dood is een ander z'n brood.
  • Betekenis: waar de een van profiteert, lijdt de ander onder

• De laatste loodjes wegen het zwaarst
  • Betekenis: Aan het eind van de klus wordt het werken het meest moeilijk

• De morgenstond heeft goud in de mond
  • Het is heerlijk en gezond om vroeg op te staan.

• De muren hebben oren
  • Betekenis; Let op wat je zegt, iedereen kan het horen.

• De pen is machtiger dan het zwaard.
  • Betekenis: woorden kunnen meer teweeg brengen dan wapens

• De wens is de vader van de gedachte.
  • Betekenis: Je gelooft iets, omdat je wil dat het zo is.

• Die het eerst komt, die het eerst maalt
  • Betekenis: wie als eerste aankomt, wordt als eerste geholpen.

E

• Een brutaal mens heeft de halve wereld
  • Betekenis: iemand die wat durft te zeggen krijgt het meestal wel voor elkaar

• Een goed begin is het halve werk.
  • Betekenis: Beter een goede start te maken dan later puin te moeten ruimen
  • In het Engels: proper prepation prevents poor performance

• Een goed hart is goud waard'
  • Betekenis: Je treft niet snel meer mensen met een goed karakter.

• Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig
  • Betekenis: Als je luistert, dan snap je het meteen

• Een half ei is beter dan een lege dop.
  • Betekenis: Beter iets dan niets

• Één zwaluw maakt nog geen zomer
  • Betekenis: Het lijkt op een begin, maar dat zegt niets over het resultaat

• Eerlijk duurt het langst
  • Betekenis: een leugen komt op den duur altijd uit, maar de waarheid blijft altijd waar

• Een vos verliest wel zijn haren maar niet zijn streken
  • Betekenis: Als iemand van uiterlijk is veranderd, maar niet van karakter

• Eigen haard is goud waard
  • Betekenis: Het is nergens zo mooi als thuis.

• Een lans breken voor iemand.
  • Betekenis: Het voor iemand opnemen.

G

• Gedeelde smart is halve smart
  • Betekenis: Als je over problemen praat, dan kan je het makkelijker verwerken

• Geen geld, geen Zwitsers.

• Geen rozen zonder doornen

• Je moet geen slapende honden wakker maken.
  • Betekenis: Beter niet over een bepaald onderwerp beginnen.

• Geen nieuws is goed nieuws.

• Goed begonnen is half gewonnen.
  • Betekenis: Een goed begin is het halve werk.

H

• Haastige spoed is zelden goed./Haast en spoed zijn zelden goed.
  • Betekenis: Snel dingen afhandelen, kan bijna nooit goed eindigen

• Het bloed kruipt waar het niet gaan kan.

• Het doel heiligt de middelen.
  • Betekenis: Om het doel te bereiken zijn alle middelen geoorloofd.

• Het gras aan de andere kant van de heuvel is altijd groener.

• Het hemd is nader dan de rok.

• Het is niet alles goud wat er blinkt.

• Het leven gaat niet altijd over rozen.
  • Betekenis: Het is niet altijd zo mooi

• Het verstand komt met de jaren.

• Het ijzer smeden als het heet is.
  • Betekenis: Nu is het moment om actie te ondernemen.

• Het zijn niet allen koks die lange messen dragen.

• Hoge bomen vangen veel wind.
  • Betekenis: Bekende/belangrijke mensen krijgen veel commentaar

• Holle vaten klinken het hardst.
  • Betekenis: wie er het minste verstand van heeft, verkondigt het luidst zijn mening

I

• In het land der blinden is éénoog koning.
  • Betekenis: Je hoeft maar weinig moeite te doen om mensen vóór te blijven als zij zich niet in dat onderwerp verdiepen of er geen tijd/moeite in willen stoppen.
• Iets in zijn schild voeren.
  • Betekenis: Iets van plan zijn, een geheim hebben.
• Iemand de handschoen toewerpen.
  • Betekenis:Iemand uitdagen.
• Iemand uit het zadel werpen.
  • Betekenis:Iemand wegwerken, iemand in verlegenheid brengen.
• Iemand uit het zadel lichten.
  • Betekenis:Hem zijn positie doen verliezen.
• Iemand in het harnas jagen.
  • Betekenis:Iemand uitdagen, tot vijand maken.

J

• Je moet een gegeven paard niet in de mond kijken
  • Betekenis: Je moet niet te kritisch zijn over cadeaus, of koopjes

• Je moet roeien met de riemen die je hebt
  • Betekenis: je moet gebruikmaken van de middelen die je ter beschikking staan

• Jong geleerd is oud gedaan.
  • Betekenis: Hoe eerder men iets leert, des te langer de vaardigheid zal blijven.

K

• Keulen en Aken zijn niet op een dag gebouwd
  • Betekenis: grote projecten kosten tijd (en vergen geduld)

• Krakende wagens lopen het langst.

• Kleine kopjes hebben ook oren./ Kleine potjes hebben grote oren.
  • Betekenis: je moet uikijken met wat je zegt als er kinderen bij zijn.

• De kleren maken de man.

L

• Ledigheid is des duivels oorkussen

M

• Met de hoed in de hand komt men door het ganse land.
  • Betekenis: als je beleefd bent voor anderen dan krijg je zelf ook veel waardering.

N

• Na regen komt zonneschijn.
  • Als er wat naars is gebeurt, word het daarna weer beter.

• Nieuwe bezems vegen schoon.
  • In het begin doet men zijn best en zijn ze ijverig. / Nieuwe maatregelen werken in het begin goed.

• Niet geschoten, altijd mis.
  • Als je het niet probeert, komt er ook niks van terecht.

• Na wat gepimpel, is de geest wat simpel
  • Betekenis: Na wat te hebben gedronken ben je meestal niet meer helder van geest.

O

• Oost west, thuis best.
  • Betekenis: Waar je ook bent, thuis voel je beter op je gemak
  • Home Sweet Home

• Op elk potje past een dekseltje.

• Ouderdom komt met gebreken

Loop naar de maan!

S

• Spreken is zilver, zwijgen is goud.
  • Betekenis: Soms kun je beter je mond houden

• Stel niet uit tot morgen, wat je vandaag kunt doen.
  • Betekenis: doelt op actie, wees niet lui of gemakzuchtig, ga door en wel nu.

T

• Tijd is geld.

• Te veel hooi op de vork nemen
  • Betekenis: meer willen doen dan je aankan

U

• Uit het oog, uit het hart.
  • Betekenis: als je iemand niet meer ziet vergeet je hem ook sneller.

• Uitstel is geen afstel.
  • Als je iets uitstelt wil dat nog niet zeggen dat je het nooit meer gaat doen.

V

• Van dik hout zaagt men planken
• Van uitstel komt afstel.
• Vele handen maken licht werk.
• Voorzichtigheid is de moeder van de porseleinkast.

W

• Waar een wil is is een weg.
  • Betekenis: Als je iets wil, kun je het

• Waar rook is, is vuur.
  • Betekenis: Bij iedere gebeurtenis hoort een oorzaak

• Waar het hart vol van is daar loopt de mond van over.
  • Betekenis: Wat je belangerijk vind of waar je veel aan denkt praat je ook veel over.

• Wat baten kaars en bril, als den uil niet zienen wil.

• Wat de boer niet kent dat eet hij niet.
  • Betekenis: Onbekend maakt onbemind.

• Weet wat je zegt, maar zegt niet alles wat je weet.
  • Betekenis: Wees voorzichtig met woorden en je informatie.

• Wie de schoen past, trekke hem aan.
  • Betekenis: Als je je aangesproken voelt moet je er maar wat mee doen.

• Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in

• Wie goed doet, goed ontmoet.
  • Betekenis: Wie goede dingen doet voor andere mensen kan soms ook goede dingen terug verwachten.
  • Relatie: Om vrienden te krijgen moet je zelf een vriend wezen.

• Wie het laatst lacht, lacht het best.
  • Betekenis: Na enige tijd is pas bekend wie de grootste aanleiding tot lachen heeft."

• Wie niet horen wil, moet voelen.
  • Betekenis: Wie niet luistert naar wijze raad, of wie ongehoorzaam is, zal de gevolgen wel aan den lijve ondervinden.

• Wie voor een dubbeltje geboren is, wordt nooit een kwartje.
  • Betekenis: Arm geboren, zal wel arm blijven.

• Wie wind zaait, zal storm oogsten.
  • Betekenis: Wie verkeerd handelt, zal de gevolgen daarvan ondervinden.

• Wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten
  • Betekenis: Als je iets doms doet, moet je de gevolgen dragen (liefst zonder klagen)

• Wie zijn neus schendt, schendt zijn aangezicht.

• Wie zwijgt, stemt toe
  • Betekenis: als je het ergens niet mee eens bent, moet je het zeggen.

• Wiens brood men eet, diens woord men spreekt.
  • Betekenis: Men spreekt degene niet tegen van wie men voor zijn broodwinning afhankelijk is.

Z

• Zachte heelmeesters maken stinkende wonden
  • Betekenis: Een grondige oplossing is beter dan doormodderen, ook al is hij pijnlijk.

• Zo gewonnen, zo geronnen
  • Betekenis: Als iets heel makkelijk is komen aanwaaien dan is het verlies ervan niet zo erg.

• Zo vader, zo zoon
  • Betekenis: Kinderen erven de eigenschappen van hun ouders.

• Zoals de ouden zongen, piepen de jongen
  • Betekenis: Kinderen doen en denken hetzelfde als hun ouders.

• Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten
  • Betekenis: Argwanenende mensen zijn vaak zelf niet te vertrouwen (en andersom).

• Zoals de wind waait, waait zijn jasje.
  • Betekenis: Hij gaat met de heersende mening mee.

• Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens
  • Betekenis: Uiteindelijk is het thuis toch het beste toeven (zie ook: Oost west, thuis best)

• Zolang er leven is, is er hoop